اختلال تمپورومندیبولار (TMJ)
مفصلی که فک شما را به استخوان جمجمه وصل می‌کند مفصل گیجگاهی فکی گفته می‌شود. وقتی به این مفصل آسیبی وارد شود باعث ایجاد درد موضعی می‌شود که عبارت است از سندروم مفصل فک یا اختلال (TMJ).
این اختلال یکی از شایع‌ترین اختلالات در ناحیه فک و صورت بوده که در بیشتر موارد به همراه درد، عملکرد ناقص مفصل (TMJ ) و عضلات جونده تشخیص داده می‌شود. طبق تحقیقات صورت گرفته زنان بیشتر در معرض خطر اختلال مفصل فکی گیجگاهی قرار دارند چرا که کلاژن نگه دارنده دیسک در زنان از نظر آناتومیکی متفاوت بوده و هورمون‌های زنانه نیز می‌تواند روی این مفصل تاثیر بگذارد.
مفصل تمپوروماندیبولار باعث اتصال بین استخوان فک و جمجمه است. آسیب دیدن و ملتهب شدن فک باعث بوجود آمدن علائمی دردناک در موارد زیر می‌شود:
- جویدن غذا
- به هم خوردن دندان‌ها
- تق یا صدا کردن فک
- تورم در اطراف صورت
- التهاب عصبی
- سردردهای مزمن از جمله میگرن
- دندان قروچه) تق تق کردن دندان)
- اختلال در لوله یوستاچین
- جابجایی مفصل ساختمان فک
سندرم مفصل تمپوروماندیبولار همچنین به عنوان اختلال مفصل تمپورومندیبولار شناخته می‌شود.
علائم و نشانه‌های سندروم مفصل گیجگاهی فکی (TMJ )
- احساس درد در ناحیه سر، فک، گردن، گوش و شانه
- دردهای مشابه درد دندان
- اسپاسم عضلانی فک
- محدودیت در باز کردن زیاد دهان
- احساس خستگی در ناحیه صورت
- ایجاد مشکلات شنوایی و زنگ زدن گوش
- تق‌تق کردن و صدا دادن فک
- تاری دید
- سرماخوردگی و سرگیجه
- قفل شدن و جا به جایی فک
- درد در کف زبان
- درد ناگهانی در هنگام جویدن
- تورم در اطراف صورت
دلایل ایجاد سندروم
مفصل فک از ساختار پیچیده‌ای تشکیل شده است که آسیب و یا اختلال در این ساختارها باعث ایجاد درد در ناحیه فک و صورت می‌شود. در ادامه این مطلب به مهمترین علل ایجاد سندروم TMJ می‌پردازیم:
- وارد شدن تروما (ضربه) به فک و یا مفاصل تمپوروماندیبولار
- عدم تعادل دندان و فک
- استرس و اضطراب
- دندان قروچه
- براکت‌های ارتودنسی دندان
- آرتوروز و سایر اختلالات اسکلتی عضلاتی استخوانی
- جویدن بیش از اندازه آدامس
شرایط خطرناک برای سندروم مفصل گیجگاهی فکی (TMJ )
- افرادی که دارای دندان‌های ضعیف موضعی هستند و یا افراد مبتلا به ضایعه فک، بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
- افرادی که دارای استعداد ژنتیکی به حساسیت درد هستند نیز ممکن است بیشتر در معرض آن قرار بگیرند.
- بیماران مبتلا به آرتروز مزمن التهابی نیز بیشتر در خطر هستند.
- تنش عضلانی و فشردگی فک در اثر استرس ممکن است افزایش یابد.
- وضعیت بد گردن و عضلات پشتی بالایی ممکن است منجر به فشار به گردن و اختلال عملکرد عضلات فک شود.
- زنان 18 الی 44 ساله بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
روش‌های درمانی
پزشکان بر این باورند که درمان درد در ناحیه فک ابتدا باید با روش‌های محافظه کارانه و بدون جراحی باشد و عمل جراحی را به عنوان آخرین راه درمان درد فک انتخاب می‌کنند.
درمان‌های بدون جراحی
- استفاده از کمپرس آب سرد و یا گرم به مرت 15 دقیقه بر روی ناحیه فک و صورت
- انجام ورزش‌های کششی نرم و ساده طبق دستور دندانپزشک
- اصلاح عادات غذایی (مصرف موا غذایی نرم و با قطعات کوچکتر)
- مصرف داروهای مسکن و التیام بخش
- کنترل استرس برای جلوگیری از قفل شدن فک
- ایجاد فاصله بین دندان‌ها برای کنترل فشار
- استفاده از گارد حفاظتی برای محافظت از دندان‌ها در هنگام خواب
- خودداری کردن از حرکت دادن زیاد فک به هنگام جویدن غذا، صحبت کردن و خمیازه کشیدن
درمان اختلال مفصل گیجگاهی فکی با عمل جراحی
در صورتی که مشکل بیمار جدی و حاد باشد و با اعمال روش‌های درمانی محافظه کارانه علائم بیمار کاهش نیافت دندانپزشک عمل جراحی را توصیه می‌کند. عاقلانه است که پش از انجام این عمل جراحی با دندانپزشک متخصص صحبت کنید و مشورت‌ها و توصیه‌های لازم را دریافت کنید. پزشک شما ممکن است برای درمان بیشتر شما را به یک متخصص دهان و فک و صورت، متخصص گوش و حلق و بینی، و یا دندانپزشک متخصص اختلالات فک، متخصص پروتز دندان یا دندانپزشک پروتز ارجاع دهد.
