کانال ریشه دندان

فضایی آناتومیک داخل ریشه دندان را کانال ریشه دندان می‌گویند، که شامل مغز دندان، کانال‌های اصلی و کانال‌های فرعی‌ است که ممکن است کانال‌های ریشه را به هم یا به سطح دندان متصل کنند. در مرکز هر دندان حفره‌ای به نام مغز دندان وجود دارد که متشکل از بافت‌های نرم مانند اعصاب، رگ‌های خونی و بافت‌های همبند است. مغز دندان توسط پوششی از مینا و عاج پوشیده می‌شود.

آناتومی کانال ریشه از اتاق مغز دندان و کانال‌های ریشه تشکیل می‌شود. کانال‌های فرعی ریشه که به صورت انشعابات کوچکتر هستند بیشتر در قسمت انتهایی ریشه دیده می‌شوند اما ممکن است در هر قسمتی از ریشه وجود داشته باشند.

تعداد کانال‌های ریشه در هر دندان بستگی به تعداد ریشه‌های آن دندان دارد. تعداد کانال‌های ریشه وابسته به نوع دندان، از یک تا چهار عدد متغیر است، در بعضی موارد می‌تواند پنج عدد یا بیشتر نیز باشد. به عنوان مثال دندان نیش تک کاناله است ولی دندان آسیا سه الی چهار کانال دارد.

درمان ریشه دندان

بسیاری از افراد ممکن است حداقل یک بار درمان ریشه را تجربه کرده باشند و معمولا افرادی که به این مرحله می‌رسند قطعنا درد دندان را تحمل کرده‌اند. درمان ریشه دندان یک درمان تکنیکی و نیازمند مهارت است.

درمان ریشه دندان به درمان دندان‌هایی که پوسیدگی آنها وسیع است و به عصب دندان رسیده است گفته می‌شود. این درمان با خارج کردن عصب دندان، تمیز کردن و شکل دادن به فضای کانال و در نهایت پر کردن دندان صورت می‌گیرد. هدف از درمان ریشه دندان از بین بردن درد و عفونت درون دندان و همچنین حفظ دندان به جای کشیدن و جایگزین کردن دندان مصنوعی است. همانطور که گفته شد تعداد کانال‌ها در دندان‌ها متفاوت است ولی روند کلی درمان برای همه دندان‌ها یکی است. درمان ریشه دندان بنا به سختی کار معمولا نیازمند یک یا دو جلسه ملاقات با دندانپزشک می‌باشد.

مراحل درمان

اولین گام برای درمان ریشه دندان بی حسی موضعی است. پس از اینکه ناحیه مورد نظر در دهان و لثه بیمار بی حس شد دندان مورد نظر به وسیله یک ورقه از جنس لاستیک بسیار نازک به نام (Rubber Dam) از سایر دندان‌ها و بافت‌های دهان جدا می‌شود. علت این که دندان مورد درمان را از سایر دندان‌ها جدا می‌شود، این است که از ورود بزاق و باکتری‌های موجود در دهان به داخل دندان مورد نظر جلوگیری شود. در مرحله بعد دندانپزشک تمام پوسیدگی‌ها، ترمیم‌ها و شکستگی‌ها را توسط ابزار دندانپزشکی بر می‌دارد. بعد از برداشتن این موارد دندانپزشک به ریشه دندان دسترسی پیدا می‌کند و تمام پالپ ملتهب به همراه باکتری‌ها و سایر محتویات کانال، از داخل کانال ریشه خارج می‌شود. در این مرحله برای از بین بردن میکروب‌ها و بقایای سلولی آنها از محلول‌های ضد میکروبی استفاده می‌شود. بعد در مرحله بعد کانال‌های موجود در هر دندان با مواد مخصوصی که برای پر کردن ریشه دندان است پر می‌شود. مواد مورد استفاده برای پر کردن دندان گوتاپرکا نام دارد. در نهایت مسیر دسترسی به کانال در تاج دندان پر شده و در اکثر موارد دندان مورد نظر روکش می‌شود.

آیا درمان ریشه دندان درد دارد؟

باور عمومی افراد بر این است که درمان ریشه با درد همراه است. همانطور که گفته شد دندانپزشک برای درمان ریشه دندان از بی حسی موضعی استفاده می‌کند بنابراین در حین درمان بیمار دردی را احساس نمی‌کند. در بسیاری از موارد بعد پایان درمان ریشه و از بین رفتن اثر بی حسی ناحیه مورد درمان به مدت چند روز دردناک بوده و باعث آزردگی بیمار می‌شود. علت این درد به علت حجم کار انجام شده، خروج ذرات ریز بافت دندانی به داخل بافت استخوانی، التهاب در بافت نگهدارنده اطراف دندان و مشکلاتی از این قبیل است. این دردها با مسکن‌های معمولی که توسط پزشک تجویز می‌شوند تسکین می‌یابند. اما اگر درد ناحیه مورد درمان بسیارز زیاد باشد و بعد از چند روز از بین نرود، حتما باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا معاینه مجدد و بررسی‌های لازم برای یافتن علت درد و تسکین آن صورت بگیرد.

مراقبت‌های بعد از درمان ریشه دندان

پس از درمان ریشه دندان عصب کشی شده را مانند سایر دندان‌ها تمیز کرده و توصیه‌های پزشک را برای گرفتن نتیجه مطلوب انجام دهید. در اینجا به مواردی از مراقبت‌های بعد از درمان ریشه دندان اشاره می‌کنیم.

• تا 2 ساعت بعد از درمان ریشه دندان از خوردن غذاهای سفت خودداری کنید
• مسواک زدن دندان ها را به صورت مرتب روزی دو مرتبه و حداقل 2 دقیقه فراموش نکنید
• آنتی بیوتیک و داروهای تجوز شده توسط پزشک به طور کامل استفاده شوند
• دندانی که درمان ریشه شده است شکننده است و باید حتما روکش شود
• برای تمیزکردن میان دندان ها از نخ دندان استفاده کنید.
• پس از درمان ریشه دندان شاهد ایجاد التهاب در اطراف ریشه دندان و متعاقبا درد هستیم این علائم طبیعی بوده و پس از گذشت مدتی بهبود می‌یابد و برای تسکسن درد و التهاب مصرف مسکن توصیه می‌شود.
• در صورت بروز علائمی چون آبسه دندانی، تب، بی حالی و اشکال در بلع در اولین فرصت به دندانپزشک خود مراجعه کرده تا اقدامات درمانی لازم بعمل آید.