فرم و سطوح انواع دندان ها
آناتومی انواع دندان
انواع دندان ساختار‌های سفید رنگی هستند که درون فک یا دهان قرار دارند و بخش کوچکی از آناتومی بدن را تشکیل می‌دهند. اما خود از بخش‌های متعددی تشکیل شده که در کنار یکدیگر نقش موثری در سخت گفتن، ادای صحیح کلمات و غذا خوردن ایفا می‌کنند. دندان از بخش‌های مختلفی ساخته شده است که در این مطلب کلینیک دندانپزشکی تاج قسمت‌های مختلف دندان را برای شما به طور کامل شرح می‌دهد. ساختار دندان به سه بخش اصلی تقسیم میشود:
- تاج (crown)
- گردن (cervix)
- ریشه (root)
تاج دندان: به بخش بالایی دندان که به رنگ سفید است تاج گفته میشود که در دهان کاملا مشخص است و در بالای لثه قرار دارد. در تاج هر دندان از خارج به داخل سه لایه وجود دارد: مینا، عاج و پالپ .
مینای دندان: سخت‌ترین عضو بدن از لحاظ استحکام مینای دندان است و مانند یه پوشش کل تاج دندان را می‌پوشاند. این لایه خارجی‌ترین لایه دندان است و 99 درصد آن را مواد معدنی تشکیل داده است. در واقع چیزی که در دهان از یک دندان سالم مشاهده می‌کنیم همان مینای دندان است. مینای دندان وظیفه حفاظت از عاج را به عهده دارد و تنها بافتی است که هیچ سلول زنده‌ای در آن وجود ندارد. از انجایی که این بافت زنده نیست، نمی‌تواند پس از پوسیدگی دندان یا آسیب دیدگی خود را ترمیم کند.
عاج دندان: حجم اصلی و بخش اصلی دندان را عاج تشکیل می‌دهد و به عنوان یک بافت زنده به حساب می‌آید. عاج در زیر مینا قرار گرفته و استحکام آن از مینای دندان کمتر است. این بافت به علت زنده بودن در برابر تحریکات حساسیت نشان می‌دهد و به رنگ زرد روشن دیده میشود.
پالپ دندان: در قسمت مرکزی هر دندان حفره‌ای وجود دارد که حاوی اعصاب و رگ‌های خونی است که به آن مغز دندان یا پالپ دندان می‌گویند. این بخش از داخلی ترین بخش دندان است و از تاج تا نوک ریشه کشیده شده است. یک دندان تا زمانی زنده است که مغز ان سالم باشد، هر گاه در اثر پوسیدگی یا هر عامل دیگری به مغز دندان آسیب وارد شود احساس درد می‌کنیم.
ریشه دندان: ریشه دندان از خط لثه پایین می‌رود و وارد استخوان‌های فک بالا یا پایین میشود. در واقع قسمتی که دندان‌ها را درون دهان نگه می‌دارد همین ریشه دندان است. ریشه دندان نیز از سه لایه تشکیل شده که به ترتیب از خارج به داخل عبارتند از: سمان، عاج و مغز دندان.
گردن: گردن یا طوق دندان بخش جدا کننده دندان در خط لثه است که تاج و ریشه در آنجا به هم می‌رسند.
انواع دندان شیری و دائمی
اولین گروه از دندان‌ها که در ابتدای زندگی درمی‌‌‌‌آیند دندان‌های شیری نام دارند. این دندان‌ها پس از چند سال در بازه سنی 6 تا 12 سال با دندان‌های دائمی جایگزین میشوند. تعداد دندان‌ها شیری 20 عدد (در هر آرواره 10 عدد) بوده که تا سن 3 سالگی درمی‌‌‌‌آیند و بعد از افتادن آنها 32 دندان دائمی جایگزین آنها میشوند.
فرم و سطوح انواع دندان
وقتی دندان‌های خود را در آیینه نگاه میکنید متوجه وجود تفاوت ظاهری بین دندان‌های خود می‌شوید. دندان‌ها به اشکال متفاوت و اسامی مختلف وجود دارند. دندان‌ها بر اساس شکل ظاهری به چهار دسته تقسیم میشوند:
- دندان‌های پیش (چهار دندان جلو)
- دندان‌های نیش (دو دندان)
- دندان‌های آسیای بزرگ (شش دندان در هر فک)
- دندان‌های آسیای کوچک (چهار دندان)
دندان‌های پیش
دندان‌های پیش یا ثنایا به چهار دندان میانی فک بالا و پایین گفته میشود و به راحتی قابل دیدن هستند. ما به کمک این دندان‌ها غذا را نگه می‌داریم، تکه تکه می‌کنیم و می‌بریم. سطح مقطع این دندان‌ها عرض زیادی داشته و باریک است و لبه تیزی دارند.
دندان‌های نیش
در مجموع چهار دندان نیش در دهان قرار دارد که دو تا در فک بالا و دو تا در فک پایین هستند. دندان‌های نوک تیزی هستند که در هر یک از دو طرف دندان‌های پیش قرار دارند. از این دندان‌ها برای نگه داشتن و بریدن غذا استفاده میشود.
دندان‌های آسیای کوچک
به هشت دندان کوچکی که دوبه‌دو کنار دندان‌های نیش قرار می‌گیرند، دندان‌های آسیای کوچک گفته میشود. برآمدگی‌های مخروطی شکلی روی دندان‌های آسیا و آسیای کوچک وجود دارد که این دندان‌ها را برای خرد و له ذرات کردن غذا مناسب می‌کند. هر دندان آسیای کوچک معمولاً دو کاسپ دارد و برای نگه داشتن و له کردن غذا به کار برده میشود.
دندان‌های آسیای بزرگ
به دوازده دندان صافی که در چهار بخش انتهایی اطراف فک‌های بالا و پایین قرار می‌گیرند، دندان‌های آسیای بزرگ گفته میشود. آنها را دندان‌های آسیای اول، دوم، سوم (دندان عقل) نیز می‌نامند. هر دندان آسیا 4 یا 5 کاسپ دارد و از آن فقط برای له کردن و ساییدن غذا استفاده میشود.
دندان عقل
وقتی فرد به سن 16 تا 20 سالگی می‌رسد چهار دندان آسیای بزرگ (آسیای بزرگ سوم) در انتهای دهان او شروع به رشد می‌کنند که به این دندان‌ها دندان عقل می‌گویند. این دندان‌ها در جویدن غذا تاثیر بسزایی ندارند و غالبا کشیده میشوند.
